Jesień to pora roku, która trwa w Polsce od września do listopada. Przedstawiamy słowa i zwroty związane z tym okresem. Przypominamy też wiersz i piosenkę o jesieni. Poniżej znajdziesz też ćwiczenia.

Polska jesień – słownictwo poziom podstawowy

Pogoda:

deszcz

mgła

wiatr

Rośliny (singular /plural)

jabłko / jabłka

gruszka / gruszki

dynia / dynie

kasztan / kasztany

grzyb / grzyby

Ubrania

parasol

kurtka

czapka

szalik

sweter

Polska jesień – słownictwo poziom zaawansowany

żołądź / żołędzie

jarzębina

mżawka

jeż

błoto

grabie

zwiędły liść

zbieranie grzybów

kalosze

kozaki

trapery

płaszcz przeciwdeszczowy

Polska jesień – jaka jest?

Poziom podstawowy:

Jesień w Polsce przypada na wrzesień, październik i listopad. W tym okresie szybko zachodzi słońce i są długie wieczory. Często pada deszcz, jest mgła i wieje wiatr. Wtedy czytamy książki, pijemy herbatę lub gorącą czekoladę. Często trzeba też grabić liście, które spadają z drzew. W barach można kupić grzane wino i grzane piwo (grzaniec). Najlepiej smakuje z dodatkiem pomarańczy, goździków i cynamonu.

Kolory polskiej jesieni to pomarańczowy, złoty, czerwony, brązowy. Jesienią nosimy kurtki, czapki, szaliki i swetry. Owoce i warzywa, które zbiera się jesienią w Polsce to jabłka, gruszki  i dynie. W lasach jest pełno grzybów, żołędzi i czerwonej jarzębiny. Na ulicach leżą kasztany, wieczorem można spotkać jeża.

Poziom zaawansowany:

Jesień w Polsce jest niezwykle malowniczą porą roku, charakteryzującą się wyjątkową paletą barw i specyficznym klimatem. Temperatury spadają, dni stają się krótsze, a noce coraz dłuższe. Drzewa owocowe dają pełne plony, a jabłka, gruszki, śliwki i winogrona pojawiają się na stołach i w przetworach. Liście drzew przebarwiają się na złoto, pomarańcz, czerwień i brąz. Parki, lasy i ogrody botaniczne stają się miejscami pełnymi magii, przyciągając spacerowiczów, entuzjastów fotografii i miłośników natury.

Przyroda przygotowuje się do spoczynku. Zwierzęta gromadzą zapasy na nadchodzącą zimę, a niektóre gatunki ptaków migrują na cieplejsze obszary. Drzewa gubią liście, przygotowując się na okres zimowej hibernacji.

Temperatury jesienną w Polsce bywają zmienne. Czasem jesień rozpoczyna się ona od ciepłego września, a innym razem już na początku października temperatura jest bliska zeru. Jednak to właśnie ta różnorodność sprawia, że jesień w Polsce jest tak fascynującą porą roku.

W poezji jesień często wykorzystywana jest jako metafora przemijania. Kulturowo kojarzy się ze smutkiem, melancholią, czasem na refleksję. Również z tego powodu, że 1 listopada obchodzi się dzień Wszystkich Świętych. Polacy odwiedzają groby bliskich osób, które zmarły.

Wiersz o jesieni

Leopold Staff – deszcz jesienny

O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno…
Jęk szklany… płacz szklany… a szyby w mgle mokną
I światła szarego blask sączy się senny…
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny…

Wieczornych snów mary powiewne, dziewicze
Napróżno czekały na słońca oblicze…
W dal poszły przez chmurną pustynię piaszczystą,
W dal ciemną, bezkresną, w dal szarą i mglistą…
Odziane w łachmany szat czarnej żałoby
Szukają ustronia na ciche swe groby
A smutek cień kładzie na licu ich młodem…
Powolnym i długim wśród dżdżu korowodem
W dal idą na smutek i życie tułacze
A z oczu im lecą łzy… Rozpacz tak płacze…

To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno …
Jęk szklany… płacz szklany… a szyby w mgle mokną[ 53 ]

I światła szarego blask sączy się senny…
O szyby deszcz dwoni, deszcz dzwoni jesienny…

Kto dziś mnie opuścił w ten chmurny dzień słotny…
Kto? Nie wiem… Ktoś odszedł i jestem samotny…
Ktoś umarł… Kto? Próżno w pamięci swej grzebię…
Ktoś drogi… wszak byłem na jakimś pogrzebie…
Tak… Szczęście przyjść chciało, lecz mroków się zlękło.
Ktoś chciał mnie ukochać, lecz serce mu pękło,
Gdy poznał, że we mnie skrę roztlić, chce próżno…
Zmarł nędzarz, nim ludzie go wsparli jałmużną…
Gdzieś pożar spopielił zagrodę wieśniaczą…
Spaliły się dzieci… Jak ludzie wkrąg płaczą…

To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno…
Jęk szklany… płacz szklany… a szyby w mgle mokną
I światła szarego blask sączy się senny…
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny…

Przez ogród mój szatan szedł smutny śmiertelnie
I zmienił go w straszną, okropną pustelnię…
Z ponurem, na piersi zwieszonem szedł czołem
I kwiaty kwitnące przysypał popiołem,
Trawniki zarzucił bryłami kamienia
I posiał szał trwogi i śmierć przerażenia…
Aż strwożon swem dziełem, brzemieniem ołowiu
Położył się na tem kamiennem pustkowiu,
By w piersi łkające przytłumić rozpacze
I smutków potwornych płomienne łzy płacze …

To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,[ 54 ]

Dżdżu krople padają i tłuką w me okno…
Jęk szklany.,. płacz szklany… a szyby w mgle mokną
I światła szarego blask łączy się senny…
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny…

Piosenka o jesieni

Czesław Niemen – „Mimozami jesień się zaczyna”. Posłuchaj TUTAJ

Mimozami jesień się zaczyna
Złotawa krucha i miła
To Ty to Ty jesteś ta dziewczyna
Która do mnie na ulicę wychodziła

Od Twoich listów pachniało w sieni
Gdym wracał zdyszany ze szkoły
A po ulicach w lekkiej jesieni
Fruwały za mną jasne anioły

Mimozami zwiędłość przypomina
Nieśmiertelnik żółty październik
To Ty to Ty moja jedyna
Przychodziłaś wieczorem do cukierni

Z przemodlenia z przeomdlenia senny
W parku płakałem szeptanymi słowy
Młodzik z chmurek prześwitywał jesienny
Od mimozy złotej majowy

Ach czułymi przemiłymi snami
Zasypiałem z nim gasnącym o poranku
W snach dawnymi bawiąc się wiosnami
Jak tą złotą jak tą wonną wiązanką

Ćwiczenia

Odpowiedz na pytania – ustnie lub pisemnie:

1. Czy lubisz jesień? Uzasadnij odpowiedź.
2. Jakie są pozytywne a jakie negatywne strony jesieni?
3. Dlaczego jesień w polskiej kulturze kojarzy się z przemijaniem?